Tâm ở đâu?

 

Thầy Thích Thông Triệt
http://www.tanhkhong.net/DienNaoDo_1.aspx

Mở Đầu – Mượn thiết bị khoa học để nhìn thấy Tâm

Thông thường, bằng hai mắt thường, người bình thường không thể nhìn thấy hình dáng Tâm như thế nào và màu sắc của nó ra sao. Ngày nay, bằng kính hiển vi điện tử hay bằng máy PET 1 hoặc máy chụp hình não bộ MRI, và máy Điện Não Đồ, với hai mắt thường chúng ta có khả năng nhìn hoạt động của tâm và theo dõi hoạt động của nó dưới nhiều dạng khác nhau trên các vùng ở vỏ não, qua máy vi tính (computer). Đây là kết quả của những công trình nghiên cứu và thiết lập của các nhà khoa học từ thế kỷ 19 đến cuối thế kỷ 20.

Ngày nay với những thiết bị tối tân hoặc đơn giản, các nhà não học đã chứng minh con người có khả năng nhìn thấy được những dòng suy nghĩ, cảm thọ, ý thức, nhận thức, và tri giác của mình trên máy vi tính thông thường. Chỉ vì hầu hết suy nghĩ, cảm thọ, ý thức, nhận thức, và tri giác của con người đều phát ra những loại sóng não 2, nên con người có thể dùng máy để chụp, để đo, và nhìn thấy các loại sóng não đó hiện lên trên màn ảnh máy vi tính.

Các loại sóng não này phát ra xung lực thần kinh (nerve impulses), được gọi là điện thế (action potentials). Điện thế này di động ngang qua vỏ não và truyền vào Hệ thống viền não. Vỏ não là một cơ chế gồm nhiều định khu. Các định khu đó chứa nhiều chức năng tâm lý, sinh lý, lý trí, tri giác, ý thức, nhận thức, suy nghĩ, vận động, cảm thọ, ngôn ngữ, sáng tạo, nghệ thuật, ký ức, trí năng, trí thông minh, và trí tuệ tâm linh...

LUI VỀ QUÁ KHỨ

Trở lui những thế kỷ về trước, khi hoạt động điện tử chưa hình thành, nếu cho rằng tâm phi vật chất như vào thế kỷ 17, ông René Descartes (1596-1650), nhà Toán học và Triết học Pháp, đã công bố thì rất đúng. Vì chúng ta không nhìn thấy hình dáng tâm ra sao, sự tương tác giữa tâm và não như thế nào, và tâm tác động ra sao đến hệ thống tuyến nội tiết và nội tạng. Tuy nhiên, nếu cho rằng vì tâm phi vật chất nên nó không có nơi xuất phát thì quan điểm này hoàn toàn sai. Lý do, nếu không có nơi xuất phát, vậy tại sao có những nỗi buồn, khổ, vui, cười, hân hoan, sân hận hiện trên gương mặt?

Giống như trường hợp một người khi nghe điện thoại, nghe radio hoặc nghe băng cassette và xem truyền hình, người ấy muốn tìm người nói trong điện thoại, người phát ngôn trong radio hay máy cassette, hoặc máy TV, thì người ấy không bao giờ thấy được những nhân vật trong đó. Nhưng nếu cho rằng các âm thanh được nghe và hình ảnh được thấy không phải ở trong ống nghe điện thoại, trong máy radio, máy cassette hay TV phát ra vì trong đó không có người, thì lý luận này trái với sự thật. Cũng vậy, nếu bảo rằng tâm phi vật chất, ta không thể thấy hình dạng của nó, nên nó không thể ở trong thân của ta và cũng không thể tạo ra bệnh tật cho thân thì sự hiểu như thế giống như trường hợp một người muốn tìm kiếm nhân vật bằng xương, bằng thịt trong điện thoại, TV hay radio, hoặc cassette vậy. Vì thực tế, khoa học đã chứng minh rằng hầu hết người mắc bệnh tâm thể đều do tâm của người đó bất an, do tâm của người đó rối loạn hay tâm quá căng thẳng, quá lo âu, sợ hãi tạo ra. Và muốn chấm dứt bệnh tâm thể trong chừng mực nào đó, các nhà tâm lý học hiện đại nhận thấy Thiền có khả năng giúp ta đạt được mục tiêu này. Vì Thiền chú trọng đến việc điều tâm (regulating the mind) bằng cách dẹp quán tính suy nghĩ lăng xăng, trí năng biện luận, và ý thức phân biệt, để thay vào đó là hoạt động của cơ chế tánh giác, tức chân tâm.

Như vậy, tâm tuy không hình tướng, nhưng nó có chỗ nơi xuất phát. Và chỗ xuất phát đó từ trong não bộ. Giống như xưa kia khi đức Phật từng công bố trong kinh Rohitassa, rằng: sắc, thọ, tưởng, hành, thức đều không ở ngoài tấm thân cao một trượng này!

Hôm nay trong lớp Thiền Căn Bản, chúng ta mượn thiết bị Điện Não Đồ để nhìn thấy sự biểu lộ chính tâm của chúng ta qua máy vi tính dưới dạng sóng não.*

* Gần đây, vào trung tuần tháng Sáu, năm 2007, chúng tôi cùng tăng đoàn là thầy Không Phổ, sư cô Triệt Như, và sư cô Tường Liên, cùng với ba thiền sinh cư sĩ là cô Minh Vân, cô Minh Huệ, và chú Quang Nguyên của Đạo tràng Tánh Không Stuttgart, (Nam Đức), đã đến Đại Học Tuebingen để chụp hình não bộ bằng máy fMRI khi không thiền và khi thiền. Phần chụp hình này do hai giáo sư của trường phụ trách: Dr. Michael Erb và ông Ranga. Kết quả cho thấy trong khi thiền, 5 vùng không động: (1) Vùng ngôn ngữ thứ nhất: Wernicke, (2) Vùng ngôn ngữ thứ hai: Broca, (3) Khu Dưới đồi (Hypothalamus), (4) Tiền trán não trái và phải, (5) Ký ức vận hành (working memory), Ký ức Ngắn hạn và Dài hạn; ngược lại vùng Nhận thức sau bán cầu não trái, thuộc thùy đỉnh (Parietal lobe) hoạt động.

Vu Nhu Can "Tâm là tất cả, nhưng tâm là gì? Đã có không biết bao nhiêu loại tâm lý học, học thuyết và triết gia tìm cách trả lời tâm là gì. Ở đây chúng ta chỉ tìm hiểu tâm trong phạm vi đạo Phật qua ngũ uẩn

" Đơn giản mà nói, tâm là cái hay biết, biết suy nghĩ, tuổng nhớ, biết vui buồn, lo lắng, thương yêu, giận hờ, v.v... Trước khi nói hay làm một việc gì, người ta đều có suy nghĩ, tính toán. Mọi sự suy nghĩ, tính toán, thương ghét, tình cảm của con người đều do tâm làm chủ."(tr.107)

"Mặc dù không ai thấy được tâm ra sao, nhưng mọi người đều biết mình có "bốn cái biết" (thức, hành, tưởng thọ). Bốn cái biết này được gọi là tâm, hay đúng hơn là bốn công năng của tâm.

"Mỗi khi biết, nhận thức thì đó là tâm biết hay tâm thức.

"Mỗi khi suy nghĩ, đó là tâm suy nghĩ hay tâm hành.

"Mỗi khi tưởng nhớ, tưởng tượng, đó là tâm tưởng.
"Mỗi khi cảm giác vui buồn, sướng khổ là tâm thọ." (tr.108)

"Con người chỉ là tập hợp của năm uẩn (sắc, thọ, tưởng, hành, thức). Nói gọn lại còn hai phần: tâm và thân, danh từ chuyên môn thường dùng trong Phật giáo Nam tông danh và sắc. Tâm là danh (nama), thân là sắc (rupa). Liên quan giữa thân tâm và ngũ uẩn như sau:

-Thân=sắc
- Tâm = thọ, tưởng, hành, thức

"Khi tâm suy nghĩ (hành), khởi lên những ý nghĩ, thì người ta gọi là tâm nghĩ hay ý nghĩ, do đó tâm đồng nghĩa với ý.

Khi tâm biết nhận thức thì gọi là tâm thức, cho nên người ta cũng gọi tâm là thức, tâm (citta), thức (vinnana), và ý (mano) được xem như đồng nghĩa. Tuy nhiên thức được xem là tâm vương, còn thọ, tưởng, hành là những tâm sở." (tr.109)

["Tâm và Ta" - Thích Trí Siêu - Tủ sách đạo Phật ngày nay -xb. Phương Đông -
2007]
==========
@@@ Nhận thức - Suy nghĩ - Tưởng tượng - Cảm giác: - phát xuất từ đâu? - Không phải từ trong "cái đầu" (bộ não) sao?

THỌ - TƯỞNG - HÀNH - THỨC = TÂM không phát xuất từ cái đầu sao? Vị trí của nó không phải ở trong bộ não sao?

Từ chối nó ở trong bộ não thì NHẬN THỨC - SUY NGHĨ - TƯỞNG TƯỢNG - CẢM GIÁC (biết vui buồn, thương yêu, giận hờn) khởi lên từ đâu...miền hoạt động của nó ở đâu?

Chuyện gì ta phải bác bỏ nó: - TÂM KHÔNG Ở TRONG BỘ NÃO???

* Cuối cùng thì Tâm ở nơi mô hả Huynh?

Vu Nhu Can Vu Nhu Can Nơi trú sở của TÂM chính ngay tại não bộ. Có thể nói : Tâm tức Não.

“Như vậy, tâm tuy không hình tướng, nhưng nó có chỗ nơi xuất phát. Và chỗ xuất phát đó từ trong não bộ. Giống như xưa kia khi đức Phật từng công bố trong kinh Rohitassa, rằng: sắc, thọ, tưởng, hành, thức đều không ở ngoài tấm thân cao một trượng này”.

http://www.tanhkhong.net/DienNaoDo_1.aspx

Mời đọc thêm bài trên RFI:

://www.viet.rfi.fr/cong-dong/20110608-nhung-loi-ich-cua-tap-thien-duoi-anh-sang-cua-khoa-hoc-ve-bo-nao

Thiền sư Thích Thông Triệt : Đúng vậy, trong tu thiền, hệ thống Viền não rất quan trọng. Là vì toàn bộ « tâm » của con người nằm trong này.

RFI : Bình thường, mình gọi là « tâm » hay « tinh thần », nếu mà không biết thì không hiểu nó nằm chỗ nào trong cơ thể, nhưng nếu theo Thiền sư và các nhà khoa học cộng tác, sau khi nghiên cứu, có thể chỉ ra vị trí của nó ?

Thiền sư Thích Thông Triệt : Đúng rồi. Nếu không biết chức năng của các bộ phận trong não bộ của mình, mà cứ thực hành thì một ngày nào đó sẽ bị bệnh tâm thể.