Niềm Tin và Mê Tín

NIỀM TIN và MÊ TÍN

           Không phải lãng mạng mà lang thang mà là lang thang trên mạng…bổng dưng rơi vào lưới Yahoo Hỏi & Đáp.

Gặp câu hỏi của bạn @golmaster…bèn thử đóng góp câu trả lời như sau:

HỎI [golmaste…]: “Khác nhau giữa mê tín dị đoan với tín ngưỡng?”

ĐÁP: “TIN” là từ thuần Việt, “TÍN” là từ Hán âm Việt chỉ cùng một nghĩa: “tin mà không ngờ vực”.

        Trong từ ngữ “mê tín” có tính từ “mê”. “Mê” nghĩa là “lầm” hoặc “thiếu sáng suốt”. Và từ “mê” thường đi với một từ đồng nghĩa khác để bổ sung cho ý thêm mạnh/rõ ràng là từ “muội”; cho nên tiếng Việt ta có thêm từ “mê muội” hoặc “u mê” cũng thế. Niềm tin lầm lạc do thiếu sáng suốt cho nên không hiểu vấn đề mà cứ tin một cách mù quáng (muội) nên gọi là “MÊ TÍN”. Và “dị đoan” là những điều quái dị, khác thường.

        Trong từ ngữ ‘TÍN NGƯỠNG” thì “ngưỡng” có nghĩa là: nâng/ ngẫng mặt lên hoặc đưa lòng lên cao một cách kính mếm. Như vậy, tín ngưỡng là một niềm tin hết lòng đối với một chủ thuyết nào [tôn giáo cũng là một chủ thuyết].

        Nếu một niềm tin mà chủ thể có thể kiểm chứng được cái đối tượng mà mình tin thì niềm tin đó “KHÔNG GỌI LÀ MÊ TÍN”, bèn ngược lại, cái đối tượng mà mình tin không kiểm chứng được hệ quả của nó thì mới gọi là “MÊ TÍN”. Ví dụ đốt phong long, cúng sao, đốt tiền vàng bạc âm phủ, cầu nguyện, coi ngày tháng ma chay cưới hỏi làm nhà, phong thủy, tử vi đẩu số… không thấy kết quả của nó, không kiểm chứng được hệ quả của nó mà vẫn cứ tin, cứ lập đi lập lại hoài; như thế gọi là mê tín. Phản ứng của cha ông chúng ta trước kia về loại mê tín này  cho chúng ta thấy sự sáng suốt của tổ tiên vượt thời gian như thế nào:

       - “ Hòn đất mà biết nói năng; ông thầy đị lý hàm răng không còn.” (Ca Dao)

       Đại sư Vivekananda có đưa ra một so sánh hết sức thực tế và thú vị: Người Kitôgiáo nhìn người Ấn độ thờ “Linga” (hoặc Lingam) tức cái Dương vật là biểu tượng của thần Shiva, cho là mê tín! Và người Ấn độ xem người Kitôgiáo rước bánh thánh chỉ là một mẫu bánh mì chay mà gọi là ăn chính thịt Chúa họ, thì người Ấn độ cho rằng đó là một hành vi mê tín!

       

MÊ TÍN DỊ ĐOAN là tin vào một “cái gì” một cách mù quáng mà “cái ấy” không kiểm chứng được hệ quả của nó và cũng không chứng minh được sự thật.

      

Vậy thì “TÍN NGƯỠNG” là gì? Xin nhường lời cho nhà ngôn ngữ học Đào Duy Anh trả lời:

“Lòng ngưỡng mộ mê tín đối với một tôn giáo

hoặc một chủ nghĩa (foi, croyance)” [Hán Việt từ điển]

……………………………………..Hôm nay

xin lấy về đây để chia xẻ cùng các bạn và có thêm phần nhận xét sau đây của W.Durand:

Và nhà sử học kiêm triết gia Will Durand nhận xét: “Và mọi tôn giáo dù nguồn gốc cao thượng tới đâu thì chẳng bao lâu cũng đào thêm những mê tín mỗi ngày một nhiều, tự nhiên phát sinh trong tâm hồn những kẻ phải tranh đấu để sinh tồn đến nổi cơ thể mệt mỏi, tinh thần lúc nào cũng ưu tư, sợ sệt mà hóa mụ đi.”- “Hầu hết các tín đồ Hồi giáo cũng như một nữa tín đồ Ki Tô giáo đều mang bùa để trừ tà, phân biệt ngày “cát” ngày “hung” và tin rằng mộng mị cho ta biết được tương lai, đôi khi Thượng đế nói chuyện với người trong giấc mộng nữa. Tất cả các xứ theo Hồi giáo cũng như tất cả các xứ theo ki Tô giáo đều tin môn chiêm tinh; họ lập những bản đồ tinh tú (như Á đông thì bản đồ các sao=Tử vi) chẳng những để định hướng cho các thánh thất, định ngày cho các lễ tôn giáo, mà còn để lựa lúc nào hên nhất cho một công việc làm ăn quang trọng, và để lấy lá số cho mỗi người (lá số tử vi), mà biết được tính tình, cách cư xử, vận hạn người đó ra sao tùy vị trí các ngôi sao khi người đó sinh ra.” [“Văn Minh Á Rập”-tr.119-Nguyễn Hiến Lê dịch-Phục Hưng xb.]

                                                                                   

Và mời các bạn đọc thêm:

Thử tìm nguyên nhân

Trong 3 thể kỷ qua, triết học, khoa học, khoa phân tích tâm lý đã không ngừng tấn công vào điều khó lý giải nói trên. Theo phần đông các nhà tâm lý học và xã hội học thì mê tín dị đoan phát triển mạnh vào những thời điểm bấp bênh, đầy bất trắc và những điều khó dự kiến, nghĩa là khi cuộc sống trở nên phức tạp hơn, khi những tiêu chí, định hướng không còn ổn định thì người ta tự trấn an mình bằng cách trao vận mệnh của mình vào tay một quyền lực cao siêu, dù đó là một thần linh hay những tiên đoán của tử vi. Mê tín dị đoan giúp người ta đương đầu với cái chết, giải thích cuộc sống, hiểu biết thế giới, tìm được một ý nghĩa cho cuộc sống... Theo ông Daniel Boy, nhà xã hội học Pháp, các cuộc điều tra cho thấy, tính cả tin của con người tương ứng với trình độ hiểu biết khoa học của họ. Còn theo nhà xa hội học Gerald Bronner thì đứng trước nỗi lo âu về tương lai, mê tín dị đoan đóng vai trò là một loại thuốc chống ưu phiền. Vì vậy, chúng vẫn tiếp tục tồn tại bất chấp các tiến bộ khoa học, chúng trợ giúp về mặt tâm lý và cho phép con người làm chủ được hoàn cảnh xung quanh. Những ngành nghề mà tương lai bấp bênh thường dễ sa vào những chứng dị đoan.

Một số nhà khoa học cho rằng, những người có "tâm linh" thường tổ chức cuộc sống theo những quy tắc đạo lý: họ ít khi phải đối đầu với sự hỗn loạn và chết chóc. Nói cách khác, đức tin đem lại cho họ một lợi thế cạnh tranh trong những hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống.

Christian de Duve, Giải Nobel Y học, nhận xét: 'Trong vòng 3 triệu năm, số tế bào thần kinh của con người đã tăng gấp 3 lần. Hãy hình dung, khi số tế bào ấy sẽ tăng lên gấp 2 lần nữa, lúc ấy, con người sẽ tạo ra một công cụ hiểu biết có khả năng nhận biết và nghĩ ra những điều mà ngày nay chúng ta không thể lĩnh hội được. Tôi cho rằng, bước tiến hoá ấy sẽ đem tới những con người, những bộ não có khả năng tiếp cận cái mà tôi gọi là "cái thực tế cuối cùng"'.

Theo  Chân trời UNESCO